วังสวนบ้านแก้ว ประวัติศาสตร์อันงดงามของจันทบุรี ในอาณาบริเวณผืนแผ่นดินที่เต็มไปด้วยความร่มรื่น อบอวลไปด้วยกลิ่นอายของวันวานที่ผ่านกาลเวลา

วังสวนบ้านแก้ว

ประวัติศาสตร์อันงดงามของจังหวัดจันทบุรี

วังสวนบ้านแก้ว ตั้งอยู่ภายในมหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี อีกสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ของจันทบุรี ในอาณาบริเวณผืนแผ่นดินที่เต็มไปด้วยความร่มรื่นด้วยแมกไม้ อบอวลไปด้วยกลิ่นอายของวันวานที่ผ่านกาลเวลา วังสวนบ้านแก้วแห่งนี้ ได้สร้างขึ้นโดย สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ภายหลังที่พระองค์ได้เสด็จกลับจากประเทศอังกฤษ สร้างในปี พ.ศ. 2492 จากทรัพย์สินส่วนพระองค์

วังสวนบ้านแก้ว มีอาคารที่สำคัญคือ พระตำหนักใหญ่ (ตำหนักเทา) เป็นที่ประทับของ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี และรับรองแขก พระตำหนักเป็นอาคารแบบครึ่งตึกครึ่งไม้ทรงยุโรปทาสีเทา ชั้นบนเป็นห้องบรรทม ภายในพระตำหนักยังสภาพไว้ดังเดิมคล้ายกับตอนที่พระองค์ทรงประทับอยู่มากที่สุด มีภาพถ่ายของวังสวนบ้านแก้วเมื่อครั้งอดีต พร้อมทั้งรวบรวมสิ่งของเครื่องใช้ส่วนพระองค์ ห้องโถงใหญ่ชั้นล่าง ประดิษฐานพระสาทิสลักษณ์ของพระองค์ท่านขนาดใหญ่ สองข้างขนาบด้วยพระโกศบรรจุพระเกศาและพระทนต์ ด้านข้างเรียงรายด้วยตู้กระจกจัดแสดงสิ่งของเครื่องใช้ส่วนพระองค์ ที่ได้รับมอบมาจากวังศุโขทัย

บริเวณใกล้กับพระตำหนักใหญ่เป็นที่ตั้งของเรือน 3 หลัง ได้แก่ เรือนเขียว เรือนแดง และเรือนเทา ซึ่งปัจจุบันยังถูกอนุรักษ์ไว้ในสภาพที่สมบูรณ์สวยงาม ถัดไปไม่ไกลนักเป็นที่ตั้งของ พระตำหนักดอนแค (ตำหนักแดง) ในอดีตเป็นพระตำหนักที่พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประทับของเจ้านายชั้นผู้ใหญ่และราชเลขาส่วนพระองค์ ปัจจุบันใช้เป็นพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมท้องถิ่นจัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับจันทบุรี มีภาพวาดสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญในจังหวัดจันทบุรี

บนเนื้อที่ประมาณ 689 ไร่ ภายในวังสวนบ้านแก้วทรงพระราชดำริให้ทดลองปลูกพืชผักสวนครัว และผลไม้ชนิดต่างๆ ทั้งพืชต่างถิ่นและพืชในท้องถิ่น รวมถึงการเลี้ยงสัตว์พันธ์ต่างๆ ด้วยประสงค์ให้สวนบ้านแก้วเป็นตัวอย่างด้านการเกษตร โดยนำความรู้จากผลการทดลองการเกษตรเผยแพร่ให้ประชาชนต่อไป นอกจากนี้อีกหนึ่งในพระมหากรุณาธิคุณได้ทรงฟื้นฟูและพัฒนาการทอเสื่อกกจันทบูร ทั้งในด้านของลวดลาย สีสัน และนำไปประดิษฐ์เป็นผลิตภัณฑ์ต่อยอดได้หลากหลาย อาทิ เช่น กระเป๋าเอกสาร กระเป๋าถือสตรี ที่รองจาน ที่รองแก้ว และกล่องใส่กระดาษเช็ดหน้า เป็นต้น ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ใช้เครื่องหมายการค้าบนผลิตภัณฑ์ที่ทำจากเสื่อกกเป็นคนหาบกระจาด และมีอักษรย่อว่า ส.บ.ก. ที่ย่อมาจากคำว่า สวนบ้านแก้ว ทำให้เสื่อกกกลับมารุ่งเรืองและเป็นของฝากของขวัญที่สำคัญของจันทบุรีมาจนถึงปัจจุบันที่มีชื่อเสียงทั้งภายในและต่างประเทศ

สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ประทับอยู่ที่วังสวนบ้านแก้วเป็นระยะเวลานาน 18 ปี คือตั้งแต่ พ.ศ. 2493-2511 เมื่อพระชนมายุมากขึ้นทรงมีพระพลานามัยไม่แข็งแรงนักจึงเสด็จพระราชดำเนินกลับมาประทับที่วังศุโขทัยในกรุงเทพมหานคร อย่างเป็นการถาวร พระองค์ทรงพระราชทานวังสวนบ้านแก้วแก่กระทรวงศึกษาธิการ ให้เป็นสถานศึกษาคือ วิทยาลัยครูจันทบุรี และพัฒนาเป็นสถาบันราชภัฏรำไพพรรณี และมหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณีในปัจจุบัน